Miasta stanowią zaledwie 3% powierzchni naszej planety, a mimo to odpowiadają aż za 72% globalnej emisji gazów cieplarnianych. Przewiduje się, że do 2050 roku około 85% Europejczyków będzie mieszkać w miastach, co stawia je przed kluczowym wyzwaniem adaptacji do trwającego kryzysu klimatycznego. Polskie ośrodki miejskie znajdują się obecnie na początkowym etapie tej zielonej transformacji, wymagającej kompleksowego podejścia oraz ścisłej współpracy inwestorów, mieszkańców i włodarzy.
Kluczowe obszary, które wymagają zrównoważonych rozwiązań to infrastruktura energetyczna, transport, gospodarka obiegu zamkniętego oraz efektywność budynków. Firmy takie jak ORLEN oferują kompleksowe wsparcie B2G, dostarczając technologie i narzędzia finansowe, które umożliwiają polskim samorządom skuteczną adaptację do coraz wyższych wymogów środowiskowych.
Rola nowych technologii
Nowe technologie odgrywają kluczową rolę w zielonej transformacji miast. Firmy takie jak ORLEN angażują się w innowacyjne projekty, budując stacje tankowania wodorem oraz infrastrukturę do ładowania pojazdów elektrycznych. Ponadto, przedsiębiorstwa pracują nad nowoczesnymi technologiami magazynowania energii, co może poprawić stabilność dostaw energii w miastach i pomóc w adaptacji do zmian klimatu.
Samorządy potrzebują coraz więcej innowacyjnych rozwiązań, szczególnie w obszarach zrównoważonego transportu publicznego, gospodarki obiegu zamkniętego i efektywności energetycznej budynków. Ścisła współpraca z sektorem prywatnym jest kluczowa dla wdrażania zrównoważonego rozwoju i innowacyjnych technologii w miastach, takich jak adaptacja do zmian klimatu, gospodarka wodna czy ekologiczny transport.
Inwestycje w badania i rozwój są niezbędne, aby Polska mogła dorównać europejskiej średniej w tej dziedzinie. Mimo wzrostu prywatnych nakładów na B+R, konieczne jest również zwiększenie publicznego dofinansowania, aby wzmocnić system innowacji i zapobiec drenażowi umysłów z uczelni do sektora prywatnego.
Przykłady polskich inicjatyw
Polskie miasta wykazują się kreatywnością w adaptacji do zmian klimatycznych. W Solcu Kujawskim, inicjatywa “Solecki Alarm Klimatyczny” dąży do uczynienia miasta neutralnym klimatycznie, koncentrując się na wymianie pieców na pompy ciepła. Konwersja na zieloną energię jest ułatwiona przez instalację paneli fotowoltaicznych, z potencjałem produkcji do 8 miliardów metrów sześciennych biogazu w Polsce.
Inicjatywa współpracuje z spółdzielniami energetycznymi, aby zapewnić dostęp do zielonej energii, a także uczestniczy w projekcie “Zielona Rewolucja – energetyka obywatelska w małych i średnich miastach”. Organizują oni warsztaty na temat montażu czujników smogu i zainstalowali sieć Citizen Smog Sensors, aby monitorować jakość powietrza w Solcu Kujawskim.
W Toruniu, “Stowarzyszenie ROzruch” skupia się na promowaniu partycypacji obywatelskiej i rozwoju lokalnej społeczności, co doprowadziło do utworzenia Rad Osiedlowych we wszystkich dzielnicach. Natomiast stowarzyszenie “Jak ni, jak jo” z Chełmżyna organizuje wydarzenia kulturalne i sportowe, wzmacniając zaangażowanie obywateli i prowadząc badania wśród młodzieży, prezentując wyniki władzom lokalnym.
Ceny energii wzrosły o około 20% w latach 2010-2020, dotykając problem ubóstwa energetycznego nawet 12% gospodarstw domowych w Polsce. W małych i średnich miastach odsetek ten może sięgać nawet 32% mieszkańców, w porównaniu do 3-7% w większych miastach. Projekt “Zielona rewolucja – energetyka obywatelska w małych i średnich miastach” ma na celu wspieranie takich lokalnych inicjatyw przez 18 miesięcy, do kwietnia 2024 roku.
Perspektywy dla ekologicznych miast
Przyszłość zrównoważonych miast zależy od współpracy między sektorem publicznym, prywatnym oraz mieszkańcami. Kluczowe jest znalezienie równowagi między rozwojem gospodarczym a ochroną środowiska, z wykorzystaniem nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań urbanistycznych. Miasta muszą racjonalnie zarządzać przestrzenią, ograniczając nadmierną zabudowę na rzecz tworzenia zielonych stref.
Rząd i Unia Europejska oferują wsparcie finansowe dla projektów adaptacyjnych, takich jak program Czyste Powietrze czy Polska Wschodnia. Firmy, jak ORLEN, dostarczają technologie i narzędzia finansowe ułatwiające realizację projektów dekarbonizacyjnych. Transformacja energetyczna stwarza szansę na nowe modele współpracy między sektorem prywatnym a publicznym, co może przyspieszyć rozwój zrównoważonych miast.
Perspektywy dla ekologicznych miast są obiecujące, jednak wymagają systemowego podejścia i zaangażowania wszystkich interesariuszy. Inwestycje w zielone rozwiązania, takie jak sadzenie drzew czy efektywne gospodarowanie zasobami, mogą poprawić jakość życia mieszkańców, ograniczając negatywny wpływ środowiskowy. Obce przykłady, jak Kopenhaga, Oslo czy Barcelona, pokazują, że zielona transformacja miast jest możliwa do osiągnięcia.
